Historia CAA Poland

Formalne założenie polskiego oddziału Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology – Poland (CAA PL) miało miejsce 16 stycznia 2013 roku. CAA Polska powstała z inicjatywy Kaspra Hanusa (UJ Kraków), Julii Chyli (wówczas związana z UKSW Warszawa), Emilii Smagur (UJ Kraków), i Magdaleny Bryk (UKSW Warszawa).

Pierwszym przewodniczącym był Kasper Hanus (UJ Kraków). Funkcję wiceprzewodniczącego pełniła Emilia Smagur (UJ Kraków), a sekretarza – Julia Chyla (UKSW Warszawa).

Pierwsze spotkanie CAA Poland

Pierwsza konferencja Polskiego CAA odbyła się 8 czerwca 2013 w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Gościem honorowym był dr Philip Verhagen z Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie (Vrije Universiteit Amsterdam). Odbyło się pięć paneli konferencyjnych. Poruszane tematy dotyczyły wdrażaniu technik komputerowych w muzeach, a także digitalizacji, GIS, teledetekcji, fotogrametrii w dziedzictwie kulturowym, zastosowania lotniczego skaningu laserowego (LiDAR), nowoczesnych metod dokumentacji i inwentaryzacji zabytków oraz prospekcji i analizie danych.

Nowe szanse

„NAJNOWSZE TECHNIKI DOKUMENTACYJNE W ARCHEOLOGII – SZANSA CZY PUŁAPKA?” to nazwa drugiej edycji konferencji CAA Poland. Została ona zorganizowana wspólnymi siłami CAA Poland oraz Komisji ds. innowacyjnych technik prospekcji i dokumentacji Zarządu SNAP, przy współudziale Oddziału Warszawskiego SNAP i Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Inicjatorami konferencji był Kasper Hanus oraz Andrzej Gołembnik. Konferencja odbyła się 12-13 czerwca 2014 w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, podczas której odbyło się pięć sesji. Tematyka, którą prezentowano to archeologia krajobrazu, zastosowanie w archeologii nowych technik dokumentacji zabytków, fotogrametrii, naziemnego i lotniczego skanowania laserowego, oraz zdjęć satelitarnych. Konferencji towarzyszyły prezentacje metod z zakresu: naziemnego skanowania laserowego 3D, zastosowania sprzętu geodezyjnego, zasad wykonywania dokumentacji fotogrametrycznej 3D oraz wykonywania i analizy zdjęć lotniczych z użyciem bezzałogowego statku latającego.

Po kolejnych wyborach przewodniczącym był Kasper Hanus (UAM Poznań). Funkcję wiceprzewodniczącego pełnił Mikołaj Kostyrko (UAM Poznań), sekretarza — Łukasz Czyżewski (UMK Toruń), a skarbnika — Łukasz Miszk (UJ Kraków).

Pewnego razu w Cieszynie – czyli CAA Visegrad 2015

Kolejnym sukcesem Polskiego CAA było zorganizowanie dużej międzynarodowej konferencji we współpracy z oddziałami CAA ze Słowacji, Czech i Węgier – CAA Visegrad 2015 – 28-29 maja 2015 roku. Konferencja ta miała charakter regionalny i nosiła nazwę Cieszyn „CAA Visegrad: Realities, expectations and perspectives of cooperation for interdisciplinary and crossborder research projects”. Konferencja odbyła się w Domu Narodowym w Cieszynie, Muzeum Śląska Cieszyńskiego oraz na zamku w Cieszynie. Rozmiar konferencji w Cieszynie wytyczył dalszy szlak rozwoju polskiego CAA. Odbyło się osiem sesji. Poza dziedzinami archeologii cyfrowej, które pojawiły się na poprzednich spotkaniach, pojawiło się wiele wówczas nowych zagadnień modelowanie 3D, analizy przestrzenne w archeologii, czy wielkie bazy danych dziedzictwa archeologicznego. Ważne miejsce na konferencji zajmowała też prospekcja geofizyczna.

Podczas konferencji miały miejsce warsztaty z prospekcji geofizycznej i nowoczesnych metod dokumentacji podczas wykopalisk archeologicznych. Idąc za śladem międzynarodowego CAA, podczas konferencji CAA Visegrad 2015 zorganizowano wycieczkę po zabytkach historycznego Cieszyna i wczesnośredniowiecznego grodziska na wzgórzu w Chotěbuz.

CAA podbija Pomorze

Czwarta konferencja CAA Poland została zorganizowana w 2016 roku dzięki współpracy CAA PL, Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej oraz Muzeum Historycznym Miasta Gdańska. Spotkanie zatytułowane CAA Sea of Data, Gdańsk odbyła się w dniach 1-3 czerwca 2016 roku w budynku Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku. Gościem honorowym była dr Rachel Opitz (wówczas związana z Uniwersytetem w Arkansas). Nazwa konferencji nawiązywała do odbywającej się w tym samym roku 44 międzynarodowej konferencji CAA 2016 Oslo “Exploring Oceans of Data”.

Konferencja w Gdańsku okazała się być kolejnym wielkim sukcesem CAA Poland. W trakcie tego trzydniowego wydarzenia odbyło się sześć dużych sesji. Zaprezentowano metody dokumentacji w archeologii podwodnej stosowane w Polsce (w tym fotogrametrię), metody badań fortyfikacji i pól bitewnych, dokumentacji zabytków ruchomych oraz metod prowadzenia badań powierzchniowych (mobilny GIS). Ważne miejsce na konferencji miały referaty poświęcone zastosowaniu fotogrametrii i skanowania laserowego. Dyskutowano o powstaniu standardów cyfrowej dokumentacji, oraz jakości i precyzji ówczesnych metod. Konferencji towarzyszyły bardzo obszerne warsztaty z publikowania modeli 3D, rejestracji warstw stratygraficznych przy użyciu programu STrati5, a także opracowywania danych LiDAR. Podczas obrad członków CAA Poland dyskutowano nad założeniem stowarzyszenia CAA Poland.

CAA wdrapuje się na szczyty Karkonoszy…

W 2017 roku konferencja CAA Poland została zorganizowana dzięki nawiązaniu współpracy z Uniwersytetem Zielonogórskim i Instytutem Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Odbyła się w dniach 31 maja – 2 czerwca w Karpaczu. Nazwa konferencji to CAA Polska 2017 Archeologia z wyższej perspektywy. Miejsce konferencji to Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Karpaczu. Przewodnim tematem konferencji były zagadnienia szeroko pojętych badań nieinwazyjnych (geofizycznych, geoarcheologicznych) oraz lotniczych (LiDAR, fotografia lotnicza, skaning laserowy, fotogrametria) w archeologii. Konferencja CAA w Karpaczu reprezentowała bardzo wysoki poziom, co widać było w zaprezentowanych referatach i dyskusji. Zakres stosowanych metod archeologii cyfrowej, był podobny jak na konferencji w CAA w Gdańsku. Łącznie podczas konferencji odbyło się pięć dużych sesji, było to jednak wydarzenie dwudniowe. Podobnie jak na poprzedniej konferencji członkowie nie omieszkali otwarcie dzielić się swoją wiedzą, organizując warsztaty z prospekcji geofizycznej, GIS dla archeologów i laserowego skanowania naziemnego.

Po konferencji dokonały się zmiany w strukturze CAA Poland. W wyniku wyborów funkcję przewodniczącego objął Łukasz Czyżewski (UMK Toruń), wiceprzewodniczącego — Łukasz Miszk (UJ Kraków), a sekretarza — Wojciech Ostrowski (Politechnika Warszawska).

Warsztaty z 3D i LiDAR

2017 rok to nie tylko konferencja CAA. Otóż w dniach 17-18 listopada członkowie polskiego CAA, w osobie Wojciecha Ostrowskiego, Piotra Wronieckiego, przy współpracy z Jakubem Markiewiczem zorganizowali pierwszą edycję warsztatów metodologicznych z GIS. Warsztaty odbyły się przy wsparciu Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej (w ramach Akademii Geomatyki Praktycznej) Cieszyły się one ogromną popularnością, bo wzięło w nich ponad 50 osób.

Zaoferowano dwa tematy warsztatów „Wykorzystanie danych z lotniczego skanowania laserowego w badaniach nieinwazyjnych – w kontekście ISOK i AZP ” i „Zastosowanie TLS i fotogrametrii BZ w inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego„. Odbyły się one w budynku Politechniki Warszawskiej. Zaprezentowano najbardziej kluczowe narzędzia do pracy z LiDAR. Warsztaty z 3D natomiast pozwoliły przyszłym badaczom poznać zaawansowane możliwości programu Agisoft PhotoScan, Cloud Compare oraz LupoScan.

Poza ostateczną granicę

W 2018 roku CAA Poland spotkało się Toruniu w dniach 16 – 18 maja. Konferencja została zorganizowana we współpracy z Instytutem Archeologii Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Konferencję otworzył prof. dr hab. Wojciech Chudziak, dyrektor Instytutu Archeologii UMK. Celem konferencji, noszącej nazwę CAA Polska 2018 ArcheoTrek – poza ostateczną granicę 16 – 18 maja 2018 Toruń, była refleksja nad dotychczasowym stanem archeologii cyfrowej w Polsce, co zostało to szeroko omówione w referatach Bogdana Bobowskiego i Piotra Wronieckiego. Odbyły się łącznie cztery duże sesje, które były poświęcone możliwościom archeologii cyfrowej, pozyskiwaniu i interpretacji danych, dziedzictwu archeologicznemu, i projektom interdyscyplinarnym. Znaczny rozwój i dostępność lotniczego skanowania laserowego widoczny był w wielu prezentowanych referatach. Ponadto kilka referatów omawiało możliwość badania krajobrazów archeologicznych porośniętych lasem, co wówczas było dla polskich archeologów jeszcze niezbadanym obszarem. Dużo też pokazano przykładów stosowania fotogrametrii w ówczesnych badaniach. Konferencja była poprzedzona warsztatami z GIS dla archeologów oraz fotogrametrii.

CAA International w Krakowie

Zorganizowanie międzynarodowej konferencji CAA w Krakowie było wielkim sukcesem członków CAA Poland związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie i ekspedycją Paphos Agora Project realizowanym w Nea Paphos na Cyprze – przede wszystkim Łukasza Miszka, Wawrzyńca Miścickiego i Wojciecha Ostrowskiego i ich dużego zespołu. Konferencja odbyła się w dniach 23 – 27 kwietnia 2019 roku i nosiła nazwę Check Object Integrity CAA 2019 Kraków.

Nazwa konferencji, nawiązująca do jednego z algorytmów w programie 3D Max, miała skłaniać ku refleksji nad stanem archeologii cyfrowej, w szerokim ogólnoświatowym kontekście. Była to jedna z największych wówczas konferencji CAA International, porównywana do sukcesu włoskiego CAA w Sienie. Przyciągnęła do Krakowa ponad pięćset badaczy z całego świata. Konferencję uświetnił wykład profesora Johna Bintliffa. Odbyło się ponad czterdzieści sesji. Nie sposób w pełni omówić wszystkie metody archeologii cyfrowej, które zaprezentowano na konferencji w Krakowie. Wiele referatów dotyczyło modelowania 3D, skanowania laserowego, baz danych, Open Linked Data, teledetekcji, wirtualnej rzeczywistości, i dydaktyki cyfrowej w archeologii. Co więcej, o ile w 2015 roku w konferencji CAA International w Sienie najwięcej emocji budziło modelowanie 3D i fotogrametria, o tyle w Krakowie – zastosowanie sztucznej inteligencji. Nie można też zapomnieć o warsztatach towarzyszących konferencji, które dotyczy z baz danych PostgreSQL i INTRASIS, zastosowania fotografii RTI, programowania Python, sztucznej inteligencji oraz modelowania agentowego.

Na walnym spotkaniu członków CAA podjęto decyzję o nowej strukturze organizacji. W wyniku wyborów funkcję przewodniczącego objął Łukasz Miszk (UJ Kraków), wiceprzewodniczącego — Łukasz Czyżewski (UMK Toruń), a sekretarza — Wojciech Ostrowski (Politechnika Warszawska).

CAA Forum GIS UW

Pomysł na zorganizowanie konferencji CAA- Forum GIS UW pojawił się jeszcze w 2018 roku w Toruniu. Miała to być konferencja łącząca CAA Poland z Forum GIS UW.

Zespół badaczy Forum GIS UW związany z Uniwersytetem Warszawskim, choć mniejszy od CAA Poland, zrzeszał użytkowników technik GIS z różnych dyscyplin: geografii, geologii, archeologii i biologii. Organizacja wspólnej konferencji miała służyć nawiązaniu kontaktów archeologów z całej Polski z geologami, geografami i biologami, którzy również wykorzystują GIS w swoich badaniach.

Organizacji podjęli się Julia Chyla i Nazarij Buławka związani z Instytutem Archeologii UW (obecnie Wydziałem Archeologii), Agnieszka Kaliszewska i Rafał Bieńkowski z Instytutu Badań Systemowych PAN. W zamyśle miała to być duża konferencja porównywalna do CAA Poland w Gdańsku.

Konferencja miała odbyć się 2020 roku, ale została przełożona z powodu pandemii COVID-19.

W 2022 roku pomysł się odrodził pod postacią konferencji:

CAA – Forum GIS UW 2022

Interdyscyplinarność – Standardy – Network

20 – 22 czerwiec 2022 Warszawa

Buławka, Nazarij, Łukasz Miszk, Łukasz Czyżewski, and Julia Maria Chyla. 2022. “Historia CAA Poland.” Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology – Poland (CAA PL). 2022. https://pl.caa-international.org/historia-caa-poland/.

Comments are closed.